Yatırımcıların korunması için kısa süreli hisse alım ve satımlarının askıya alınmasına, borsada devre kesici uygulaması denilmektedir. Borsa da devre kesici uygulaması genellikle olağan üstü durumlarda meydana gelmektedir. Devre kesici uygulaması ile en çok karşılaşılan şirket hisseleri spek şirketlerdir. Spek şirketler, bist 30 grubunda yer alan hisselerine oranla daha yüksek hareket dalgalanmalarında bulunmaktadır. Fiyat dalgalanmaları da genellikle devre kesicileri devreye sokmaktadır.
Bu Yazıda Bulabilecekleriniz
Devre Kesici Nedir?
Borsa hisselerinde ki büyük düşüşler yani -7 veya -9 gibi düşüşler piyasada panik havası yaratmakta ve yatırımcılar tarafından satışlar hızlandırılmaktadır. Piyasanın daha dengeli olması ve hisse fiyatının belirlenmesi için kısa süre al sat durdurulmakta ve karanlık oda diye tabir edilen alanda alış – satış talimatları toplanmakta ve hisse senetlerine değer biçilerek hisse fiyatı belirlenmektedir. Gün içerisinde gördüğü yüksek seviyenin yüzde 5 altına indiğinde otomatik olarak devre kesici çalışır. Yani illa günlük bazda ekside olmasına gerek yoktur.
Borsada meydana gelen devre kesici uygulamaları ile alakalı ayrıntılı bilgi sahibi olmak isteyen okuyucuların, içeriği baştan sona okumaları tavsiye edilmektedir. Hisse senetlerinin hangi durumda devre kesiciye maruz kaldıkları, devre kesicilerin avantaj ve dezavantajlarının neler olduğu gibi soruların cevapları içeriğin devamında paylaşılmaktadır.
Borsada Devre Kesici Hangi Durumlarda Uygulanır?
Devre kesici uygulaması hisse senetleri günlük zirvesinden yüzde 5 aşağıya dütüğünde devreye girer. Yaklaşık 20 dakika kadar işleme kapanan hisseler sonrasında yeniden işleme açılır. Bir kez daha yüzde 5 düşerse yeniden borsada devre kesici uygulaması çalışır. Olağan üstü durumlarda, savaş, doğal afet, salgın ve benzeri olumsuz haberler karşısında borsa da genellikle devre kesiciler devre girmektedir. Dönem dönem devre kesiciler birkaç gün boyunca hisse alış ve satışına izin vermediği de görülmüştür.
Borsada devre kesici uygulaması yatırımcılar tarafından genellikle olumlu karşılanmamaktadır. Devre kesicilerin uygulandığı hisse senetlerinde alış ve satış yapılamamaktadır. Hisse senetlerinde yatırımcılar zorunlu olarak beklemektedirler. Panik havası yarattığı için devre kesici uygulaması yatırımcılarda oldukça korku yaratmaktadır. Korku ve paniğin hakim olduğu bireyler de satışlarda hızlanmalar görülmekte ve devre kesicilerin aktifleşmesine kapı aralamaktadır.
Borsada Devre Kesicilerin Avantajları
- Şirket hisselerinin en fazla -5 yapmasına izin verilerek daha büyük kayıpların önüne geçilmesi, borsa devre kesici uygulamalarının avantajı göstermektedir. Tabi düşüş deva edebilir ve günlük kayıp maksimum %10 olabilir. Bu seviyede zaten hisse senedi de taban olmuş olacaktır.
- Hisse senetlerinde ki ani düşüşler tespit edilerek, ucuz olan hisselerin belirlenmesi
- Fiyatı düşen hisse fiyatlarının gün içerisinde tekrar doğru fiyatlama ile yükselmesi için imkân sağlanması,
Borsada Devre Kesicilerin Dezavantajı
- Hisse düşüşlerinde, yatırımcıların içerde kalması ve sürekli düşen hisseden ayrılamamaları
- Devre kesiciler hisselerde panik oluşturduğu için yatırımcıların devre kesen hisseye fazla yatırım yapmamaları
- Hissenin daha fazla düşeceği izlenimi verilerek, yatırımcıların hisse senetlerini sattıklarından sonra hissenin yükseltilmesi
Hisse Senetlerinde Devre Kesici Ne Zaman Devreye Girer?
Devre kesiciler genellikle hisse senetlerinde ki büyük satış dalgalanmalarında gerçekleşmektedir. Şirket hisselerinde ki büyük satış adetlerinde, yatırımcıların mağduriyeti engellenmesi için devre kesici işlemleri geçici olarak devreye girmektedir. Devre kesici işlemleri hisse bazlı devreye girdiği gibi tüm bist hisselerini de etkisi altına alarak devre kestire bilmektedir.
Dünya piyasasını etkilemeyen veya şirketler ile alakalı büyük olaylar meydana gelmediği sürece bist 30 hisselerinde devre kesiciler kolay kolay devreye girmemektedir. Bist 30 hisselerine talep yüksek olduğundan, büyük hisse satışları yapan kurumların yerine büyük diğer kurumlar hisseleri satın alarak hisse fiyatlarının düşmesi engellenmektedir.
Borsada Devre Kesici Ne Kadar Sürer?
Devre kesiciler genellikle 15 – 20 sürmektedir. Hisse senetlerinde ki devre kesiciler genellikle kısa sürelidir. Fakat bazı şirket hisselerinde ki devre kesiciler bazen iptal edilmekte ara sıra devreye alınmaktadır. Devre kesici uygulamasının süresi bazen çok fazla uzaya bilmekte günlerce süre bilmektedirler.
Devre kesicilerin ne kadar kalacağı yatırımcılar arasında merak edilmektedir. Hisse senetlerine uygulanan devre kesici uygulamaların ne kadar süre aktif olarak kalacakları önceden bilinmektedir. Fakat devre kesicilerin tahmini olarak ne zaman kalkacağı veya nasıl işlemlerin uygulanacağı sitenin devamında paylaşılmaktadır.
Devre Kesici Ne Zaman Kalkar?
Bahsettiğimiz üzere borsada devre kesiciler genellikle 15-20 dakika içerisinde kalkmaktadır. Fakat bazen devre kesiciler saatlerce alış- satış emirlerini askıya almakta ve tüm işlemleri durdurmaktadır. Devre kesicilerin kalkma süresi, devre kesicilerin faaliyete geçme sebeplerine de paralel olarak bağlıdır.
Devre kesicileri devreye sokan haber veya olayın büyüklüğüne göre devre kesici sürelerinin kalkma sürelerine de etkilemektedir. Tüm borsayı etkilemeyen hisse bazlı devre kesici uygulamaları genellikle en fazla 45 dakika ile 1 saat aralığındadır.
Borsa ve diğer yatırım araçları ile alakalı ayrıntılı bilgi sahibi olmak isteyen bireyler, sitemizde yer alan diğer içerikleri de inceleye bilmektedirler. Sitemizde borsa ile alakalı tüm bilgiler bulunmaktadır. Borsa ve diğer yatırım araçları ile alakalı ayrıntı bilgi almak isteyen bireylerin, sık sık sitemizi ziyaret etmeleri önerilmektedir.
